Што ја одржува социјалната анксиозност? Зошто едноставно не поминува само по себе? Зошто стравот од отфрлање е толку хроничен и непопустлив?
И покрај нејзината распространетост, основните причини за оваа состојба често остануваат необјаснети, скриени под слоеви на општествени притисоци и лични искуства.
Причини за социјална анксиозност
Точната причина за социјална анксиозност секогаш е индивидуална и варира од личност до личност. Како и многу психолошки состојби, произлегува од сложената интеракција на генетски предиспозиции и фактори на животната средина. Истражувањата покажаа дека лицата со семејна историја на анксиозни растројства имаат поголема веројатност самите да искусат социјална анксиозност. Сепак, генетиката обезбедува само предиспозиција – опкружувањето во кое растеме е често она што ги поттикнува и ги влошува овие тенденции.
Рани развојни искуства
Првично, искуствата од детството играат клучна улога во обликувањето на нечии социјални интеракции и самоперцепција. Трауматските настани, како што се малтретирањето или отфрлањето, можат да остават трајни лузни на психата на една личност, поттикнувајќи чувство на несоодветност и страв од осудување. Згора на тоа, презаштитничките или премногу критичките стилови на родителство може да го попречат развојот на социјалните вештини и самодовербата, дополнително влошувајќи ја социјалната анксиозност во подоцнежните години.
Страв од отфрлање
Лицата со социјална анксиозност често имаат искривени перцепции за себе и за другите. Во сржта на социјалната анксиозност лежи длабокиот страв од отфрлање и негативна оценка од другите. Овој страв, вкоренет во примарната човечка потреба за прифаќање и припадност, може да се манифестира на различни начини, од избегнување друштвени собири до доживување физички симптоми како потење и треперење во социјални ситуации. Поединците со социјална анксиозност веруваат дека постојано се под микроскоп, и дека се судени и критикувани од другите. Овој страв може да биде толку интензивен што ја засенува вистинската социјална ситуација.
Тука е вклучен и негативниот самоговор. Немилосрдниот внатрешен критичар ја поттикнува анксиозноста. Мислите како „Ќе се збркам“, „Ќе мислат дека сум чуден“ или „Сите ќе зјапаат“, излегуваат од контрола, што доведува до напади на паника и физички симптоми како црвенило, потење или треперење.
За да избегаат од очекуваното понижување, поединците со социјална анксиозност почнуваат целосно да ги избегнуваат социјалните ситуации. Ова избегнување, иако нуди привремено олеснување, го засилува стравот и го отежнува соочувањето со него на долг рок.
Перфекционизам и нереални стандарди
Многу поединци со социјална анксиозност се држат до недостижни стандарди на совршенство во социјалните интеракции. Стравот од правење грешки или стравот од тоа дека ќе изгледаат некомпетентни ги тера постојано да го следат и контролираат своето однесување. Ова, нормално, доведува до зголемена самосвест, неможност да се препушти личноста на моментот и вознемиреност. Оваа немилосрдна потрага по беспрекорност служи само за интензивирање на чувствата на несоодветност и несигурност.
Културни и општествени влијанија
Општествениот акцент на екстровертноста и харизмата како пожелни особини може да ја влоши социјалната анксиозност. Распространетото присуство на социјалните медиуми дополнително ги засилува чувствата на несоодветност, бидејќи поединците се споредуваат со курирани слики за совршенство на интернет, иако ова не е реалноста. Згора на тоа, стигмата околу проблемите со менталното здравје често ги обесхрабрува да бараат помош, зголемувајќи го нивното чувство на изолација и срам.
Дали постои излез?
Добрата вест е дека социјалната анксиозност може да се лекува. Со разбирање на основните причини за нивните стравови, поединците можат да почнат да ги предизвикуваат моделите на негативни мисли и да градат механизми за справување. Терапевтите често користат техники како што се:
Когнитивна бихејвиорална терапија (КБТ): КБТ помага да се идентификуваат и модифицираат негативните шеми на мислата што ја поттикнуваат анксиозноста. Со преструктуирање на овие мисли, поединците можат да развијат пореална перспектива за социјалните ситуации.
Терапија со изложеност – Гешталт техники: Оваа техника вклучува постепено изложување на застрашувачки социјални ситуации во безбедна и контролирана средина. Искусувањето на овие ситуации без негативни последици може значително да ја намали анксиозноста со текот на времето.
Обука за социјални вештини: Учењето на вештини за ефективна комуникација и социјална интеракција може да ја зголеми самодовербата и да ги направи социјалните ситуации помалку застрашувачки.
Социјалната анксиозност може да биде сериозен непријател, но со разбирање на нејзините корени и барање стручна помош, поединците можат да го вратат својот социјален живот и да изградат значајни врски. Запомнете, не сте сами. Милиони се борат со социјалната анксиозност, а со соодветни алатки и поддршка, можете да ја надминете и да напредувате.
Побарај дополнителен совет или насока од Ивана Ѓоргиевска
Социјалната анксиозност може да се чувствува исцрпувачки, правејќи дури и едноставните интеракции да се чувствуваат стресни. Но, не мора да се соочите сами со тоа. Како ваш психолог, јас сум тука да чекорам покрај вас со емпатија и разбирање. Ќе работиме заедно за да ги идентификуваме грижите што ве задржуваат и ќе развиеме механизми за справување. Ќе ви помогнам за да започнете да се чувствувате смирени и сигурни во социјалните ситуации.
Ако сте подготвени да го направите првиот чекор, слободно пополнете го формуларот подолу – тука сум да слушам и да понудам насока.